Kartka z kalendarza – 28 grudnia
Dzisiejsze zdjęcie przedstawia zabytkowy tramwaj typu H (Х) z 1930, produkcji radzieckiej, przemierzający ulice rosyjskiej Tuły. Mało kto wie, że tego typu tramwaje jeździły również po Warszawie i wcale nie były one, jak można by się tego spodziewać, „darem bratniego narodu radzieckiego”. Zacznijmy jednak od początku…
28 grudnia 1943 r. na ulice Warszawy wyruszyły dwie nowe linie tramwajowe oznaczone nie tyle numerem, co własnymi, unikatowymi nazwami. Oznaczono je symbolami 1-Ostbahn oraz 2-Ostbahn, które to nazwy oznaczają po prostu „(numer)-kolej wschodnia” i jak można się domyślić, ich celem był przewóz pracowników zatrudnionych przez rzeczone przedsiębiorstwo, zarządzające kolejami na podbitych przez Niemców terytoriach. Dodatkowo tramwaje wyróżniały się wyglądem oraz nietypowym, zielonym kolorem. Aby bowiem ułatwić swoim pracownikom dojazd do warsztatów przy ul. Oliwskiej zarząd Kolei Wschodniej postanowił sprowadzić z opanowanego przez armię niemiecką Pskowa 10 wagonów tramwajowych – 6 wagonów silnikowych typu H (podobnych do tego na zdjęciu) oraz 4 doczepki typu M. Oddajmy zresztą głos niemieckiej „gadzinówce” – „Nowemu Kurjerowi Warszawskiemu”, który relacjonował całe wydarzenie tak:
„W celu umożliwienia pracownikom Kolei Wschodniej w Warszawie wygodnego dojazdu do miejsca pracy i powrotu do domu, sprowadzono w swoim czasie przez sekcję warsztatów Kolei Wschodniej na Pelcowiżnie z Pskowa 6 wozów tramwajowych: 4 z przyczepką i dwa motorowe. Przywiezione do Warszawy tramwaje oczywiście nie nadawały się od razu do użytku. Po długotrwałym i żmudnym remoncie w warsztatach na Pradze udało się uruchomić dwa pociągi. Pozostałe wozy są już na ukończeniu.
W odróżnieniu od tramwajów Miejskich Zakładów Komunikacyjnych wozy pskowskie pomalowano na kolor zielonkawy i oznaczono numerami od l do 6. Dwa dopuszczone do ruchu tramwaje kursują: Nr. 1 — na Dworzec Wschodni, Nr. 2 — na Wolę. Korzystać z nich mogą wyłącznie pracownicy kolei. Wysokość opłaty za bilet przejazdu jest taka sama jak w wozach M. Z. K.(…)”
Obie linie kursowały z Pelcowizny (kraniec najbliższy warsztatom przy Oliwskiej) ulicami Odrowąża, Konopacką, Wileńską, gdzie ich trasy rozdzielały się. „Jedynka” jechała Targową i Kijowską na Dworzec Wschodni, „dwójka” kierowała się mostem Kierbedzia, Krakowskim Przedmieściem, Trębacką, Senatorską,
Chłodną i Wolską na kraniec przy Cmentarzu Wolskim. W styczniu dołączyła do nich jeszcze „trójka”, kursująca z Pelcowizny, mostem Kierbedzia, Krakowskim Przedmieściem i Puławską na Służew. Tramwaje służyły wyłącznie do przejazdów pracowników kolejowych, o czym informowały stosowne tablice zakazujące wsiadania osobom postronnym.
Charakterystyczne zielone wagony kursowały po Warszawie do 31 lipca 1944 r. Wojnę przetrwał jeden wagon doczepny, użytkowany do około 1950 r.
Ilustracja za transphoto.ru.
