październik 2020

Nikt nie mógł tego przewidzieć, ale z perspektywy czasu wiemy, że jeśli pod jakiś budynek został położony kamień węgielny w październiku 1938 roku, to szansa na jego ukończenie była niewielka. Tak też się stało w przypadku obchodzącego dziś 77 rocznicę wydarzenia: symbolicznego rozpoczęcia budowy domu Centrali Związku Kupców. Czym była Centrala Związku Kupców? Była to organizacja zrzeszająca średnie i wielkie kupiectwo żydowskie. Powstała w wyniku przekształcenia Związku Kupców miasta Warszawy w organizację ogólnokrajową, co okazało się koniecznością w związku z rosnącymi wpływami tej organizacji poza granicami Warszawy. Swój największy rozkwit przeżywała w latach trzydziestych XX wieku. W 1932 roku istniało 489 oddziałów na terenie Polski, a zrzeszonych w nich było ponad 30 tysięcy placówek handlowych. W związku z wielkością stowarzyszenia, niezbędna była odpowiedniej wielkości siedziba. Zaprojektował ją niezbyt znany duet architektów: Ludwik Paradistal i Ludwik Krakowski. Inwestycja rozpoczęła się pod koniec lat trzydziestych, ale świetlane plany pokrzyżował wybuch wojny. Przed wojną zdążył powstać tylko żelbetowy szkielet trzypiętrowego biurowca, o dość zawadiackim kształcie. Nieregularny plan budynku wynikał z chęci wykorzystania niemal całej powierzchni działki wciśniętej między istniejące już budowle Banku Landaua i Resursy Kupieckiej. Wojna przerwała prace, a okres socrealizmu przyniósł realną perspektywę wyburzenia istniejącej konstrukcji w celu przebudowy plachu Dzierżyńskiego (obecnie Bankowego). Jednak zanim doszło do realizacji, projekt nowego placu został porzucony a budynek Centrali Związku Kupców wykończono jako biurowiec. Gmach przetrwał do dziś, wciśnięty między Bank Landaua, Pałac Mniszchów i blok pl. Bankowy 4. Mieści Mazowieckie Centrum Edukacji Samorządowej. Zdjęcie: Google Street View PS. Repost wpisu, poprzednie zdjęcie zostało oprotestowane przez autora.

27 października 1985 zmarła w Warszawie Tola Mankiewiczówna, śpiewaczka operowa, piosenkarka i aktorka. Jedna z największych gwiazd scen i ekranów przedwojennej Warszawy. Urodziła się w 1900 roku na obrzeżach Mazowsza, we wsi Bronowo koło Wizny jako Teodora Oleksa. Po ukończeniu gimnazjum studiowała fortepian w Konserwatorium Warszawskim oraz - prywatnie - śpiew i grę aktorską. Zadebiutowała w Krakowie, jednak szybko związała się z Operą Warszawską, gdzie wykonywała role sopranu lirycznego. W latach 1924-28 studiowała wokalistykę w Mediolanie. W 1931 roku odeszła z Opery i związała się z lżejszą muzą: występowała w rewiach i teatrach muzycznych, nagrywała płyty i grała w filmach. Wraz z Aleksandrem Żabczyńskim stworzyła gwiazdorski duet. Wystąpili w tak popularnych filmach jak "Manewry miłosne" i "Pani minister tańczy". Mankiewiczówna występowała z powodzeniem również za granicą, w tym w europejskiej stolicy rozrywki, Berlinie. W 1935 roku wyszła za Tadeusza Raabego, adwokata z zawodu, a kolekcjonera z zamiłowania. Okupację spędziła w Białymstoku i ponownie w Warszawie. Po wojnie kontynuowała karierę, występując w Teatrze Nowym i Operetce Warszawskiej. Po śmierci męża w 1975 roku zeszła ze sceny, a jego kolekcję (m.in. ceramiki holenderskiej) przekazała muzeum wawelskiemu. Została pochowana na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym. Na ilustracji kadr z filmu "Parada rezerwistów" z 1934 roku, za filmpolski.pl.