Kartka z kalendarza – 18 listopada
18 listopada 1822 zmarł Ber (Berek, Dow) Sonnenberg, kupiec, bankier, protektor chasydyzmu; uważany przez współczesnych za najbogatszego Żyda w Polsce. Ber urodził się 1764 roku w (!) Pradze jako syn Józefa Samuela Sonnenberga, zwanego Zbytkowerem, twórcy rodowej fortuny. Sam ją umiejętnie pomnażał, dzierżawiąc żupy wielickie i zaopatrując armię Księstwa Warszawskiego w prowiant. Uzyskany w ten sposób majątek powiększał, udzielając kredytu. Pozycja ekonomiczna przełożyła się, co w przypadku Żydów nie było częste, na pozycję społeczną. Dzięki przywilejowi księcia Fryderyka Augusta otrzymał obywatelstwo miasta Warszawy i prawo nabywania dóbr ziemskich, zachowując możliwość pozostania przy religii i obyczaju żydowskim. Jak nietrudno się domyślić, był również wiodącą figurą warszawskiej (i praskiej) społeczności żydowskiej. Ufundował na Pradze synagogę i szkołę. Zasiadał w szeregu rad i komitetów nadzorujących gminne instytucje. Reprezentował gminę przed samym Aleksandrem I, usiłując powstrzymać oskarżenia o mordy rytualne. Ciekawe są losy jego testamentu i majątku. Ber zapisał go w znacznej mierze gminie żydowskiej i jej instytucjom. Pod naciskiem rządu Królestwa, który żywo był spadkiem zainteresowany, wykonawcy testamentu podważyli go, dzięki czemu Sonnenberg został zapamiętany, chyba wbrew swej woli, jako dobroczyńca Instytutu Głuchoniemych. Synowie Sonnenberga przyjęli jako nazwisko patronimik Bereksohn (Bergsohn). Wśród jego potomków było wiele znakomitości, jak kupcy Gabriel, Jakub i Samuel, kompozytor i filantrop Michał, czy w końcu filozof Henryk, noblista z 1927 roku. Sonnenberg został pochowany na cmentarzu żydowskim przy Okopowej. Jego mauzoleum-ohel uchodzi za jeden z najwybitniejszych przykładów żydowskiej sztuki sepulkralnej w Europie. Ilustracja: rp.pl