Kartka z kalendarza – 29 marca
29 marca 1963 roku zmarła Pola Gojawiczyńska, pisarka, dwukrotna laureatka nagrody literackiej m.st. Warszawy, autorka „Dylogii warszawskiej”.
Urodziła się w 1896 roku w niezamożnej rodzinie rzemieślniczej z Nowolipek, jako Apolonia Koźniewska. Formalną edukację zakończyła na strajku szkolnym w 1905 roku relegacją ze szkoły. Dokształcała się różnymi sposobami, ostatecznie kończąc kurs nauczycielski. Podczas I wojny światowej pracowała w przedszkolach, bibliotekach i ochronkach, należała też do Polskiej Organizacji Wojskowej. Literacko zadebiutowała w 1915 roku dobrze przyjętą nowelą „Dwa fragmenty”.
W okresie międzywojennym mieszkała, poza Warszawą, w Bielsku Podlaskim i w Piekarach Śląskich, pracując jako urzędniczka. W 1932 roku jej twórczość odkryła Zofia Nałkowska i wystarała się o stypendium. Wtedy twórczość Gojawiczyńskiej rozwinęła się na dobre: pisała do „Kuriera Warszawskiego”, „Gazety Polskiej” i „Bluszczu”. Wtedy też powstały jej najsłynniejsze książki: „Dziewczęta z Nowolipek” (1935) i „Rajska Jabłoń” (1937), opisujące niełatwe losy młodych kobiet z tytułowej warszawskiej ulicy. Krytyka wychwalała dojrzałość pisarską, psychologiczną przenikliwość, gorzki realizm, a jednocześnie liryczny czar stanowiących Dylogię powieści.
Podczas okupacji Gojawiczyńska została aresztowana i osadzona w osławionej „Serbii”, żeńskim oddziale Pawiaka. Nadszarpnęło to jej zdrowie i skazało na długą rekonwalescencję. Jej książki zostały objęte cenzurą i zniknęły z księgarń i bibliotek.
Po wojnie autorka powróciła do pisania. W 1949 roku otrzymała nagrodę literacka Warszawy za całokształt twórczości. Otrzymała też wiele wyróżnień i odznaczeń państwowych.
Gojawiczyńska została upamiętniona ulicą na Żoliborzu oraz tablicą pamiątkową na domu przy Brzozowej 6/8, w którym mieszkała. Jej imię nosi też biblioteka miejska w Podkowie Leśnej.
Ilustracja za toprzeczytalam.blogspot.co
