Kartka z kalendarza – 26 listopada
26 listopada 1743 roku urodził się Franciszek Ksawery Pułaski, brat znacznie bardziej znanego Kazimierza Pułaskiego. Sławy i chwały młodszego brata nie udało mu się osiągnąć. Można nawet powiedzieć, że miał pecha. Zginął w wieku 26 lat, podczas jednej z bitew konfederacji barskiej, pod Łomazami (którą zresztą dowodził razem ze swoimi dwoma swoimi młodszymi braćmi – Kazimierzem i Antonim), a miejsca jego pochówku do dzisiaj nie jesteśmy pewni.
Dlaczego zatem mówimy o nim w kontekście Warszawy? Otóż rodzina Pułaskich była z naszym miastem silnie związana. Ich warszawska rezydencja znajdowała się przy Nowym Świecie, u zbiegu z Warecką. Tutaj też, w kolegium przy Długiej Franciszek odebrał wykształcenie. Sam Franciszek urodził się co prawda w Grabowie, jednak upodobanie jego rodziców do Warszawy wywołało nielichy problem z… metrykami. Tak duży, że do tej pory do końca nie można dojść jak dokładnie wyglądały metrykalne perypetie dwóch najstarszych męskich potomków.
Wystarczy powiedzieć, że Kazimierz ma 4 metryki chrztu, a cześć źródeł do dziś podaje błędną datę i miejsce jego urodzin (Warka, 4 marca 1747 r.). Jednak jeden z badaczy, ks. dr Stanisław Makarewicz odnalazł aż 4 metryki jego chrztu! Późniejsze badania dowiodły, że prawdziwą datę urodzin i chrztu Kazimierza (6 marca 1745) podaje metryka z warszawskiego kościoła św. Krzyża. Liczba metryk wynika z tego, że Kazimierza ze względu na groźbę śmierci, ochrzczono w domu, od razu po urodzeniu, a potem dopełniono ceremonii w warszawskim kościele św Krzyża. Kolejne metryki wynikają najprawdopodobniej z roztargnienia jego matki, która podając wareckiemu proboszczowi dane swojego potomstwa trochę „zaplątała się” w zeznaniach i jeszcze bardziej zagmatwała sprawę, tym bardziej, że rok urodzenia przynależny do najmłodszego z całej trójki Antoniego. A co to ma wspólnego z naszym jubilatem? Otóż okazuje się, że spowodowany przez powtórny chrzest i błąd ludzki bałagan ciągną się za nim do tej pory. Przykładowo, „niezastąpiona” Wikipedia podaje prawidłową datę urodzenia ale wspomina, że Franciszkowi powtórzono ceremonię chrztu… 6 marca 1745 roku, czyli w dniu pierwszego chrztu brata. Jak widać bałagan w metrykach trwa po dziś dzień.
Na ilustracji mogiła konfederatów poległych pod Łomazami, domniemane miejsce pochówku Franciszka Ksawerego Pułaskiego.
