Kartka z kalendarza – 20 kwietnia
20 kwietnia 1826 roku zmarł w Warszawie Zygmunt Vogel, zwany Ptaszkiem, malarz i rysownik oraz pedagog.
Vogel urodził się w 1764 roku w Wołczynie. Jego ojciec był sługą księcia Michała Czartoryskiego. Wcześnie został sierotą, a Czartoryscy wysłali go na nauki do Warszawy, gdzie trafił pod opiekę Krystiana Gotfryda Deybla, a następnie Jana Ferdynanda Naxa. Pod ich okiem miał zostać architektem, jednak edukacja w Malarni Królewskiej, gdzie został przyjęty w wieku lat szesnastu, przekierowała go na nieco inne tory. Rozpoczynał od kopiowania prac Canaletta, szybko jednak odnalazł własny styl: kameralne widoki miejskie w tuszu, ołówku lub akwareli, jakże różne od monumentalnych prac mistrza.
W 1787 roku młodym artystą zainteresował się Stanisław August. Król zlecał mu podróże po Rzeczypospolitej i dokumentowanie jej widoków. Najwięcej zachowanych prac dotyczy Małopolski i, rzecz jasna, Warszawy. Pewien czas Vogel spędził również w Gdańsku. Fakt, że na zachowanych pracach znajdują się niemal wyłącznie fortyfikacje miejskie każe niektórym badaczom przypuszczać, że misja malarza mogła mieć również charakter wywiadowczy.
Pozostawał w kręgu mecenatu Stanisława Augusta, bywał na obiadach czwartkowych. W 1790 wstąpił do Korpusu Artylerii Koronnej, w którym służył do 1794. Po upadku Rzeczypospolitej i abdykacji króla pozostał w Warszawie, a na życie zaczął zarabiać nauczaniem. Był jednym z pierwszych wykładowców Liceum Warszawskiego, gdzie wykładał rysunek, a w Szkole Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierii był profesorem budownictwa. W 1817 r. objął katedrę rysunku i perspektywy na Oddziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego. Pracownia artysty mieściła się w pałacu Czapskich. Był żonaty z Teresą primo voto Opoczyńską.
Prace Vogla są bezcennym źródłem ikonograficznym epoki. Jego rysunki, doskonałe artystycznie i architektonicznie precyzyjne, pokazują często miejsca mniej reprezentacyjne, omijane przez innych artystów. Dzięki temu możemy poznać „tę gorszą” stronę Warszawy czy Gdańska końca XVIII wieku.
Vogel został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy Młynarskiej. Znamy miejsce jego ostatniego spoczynku, nagrobek się jednak nie zachował.
Portret Vogla autorstwa Jana Feliksa Piwarskiego za wikimedia.org
