Kartka z kalendarza – 17 grudnia
17 grudnia 1950 na zjeździe odbywającym się w Domu Rzemiosła, czyli świeżo odbudowanym Pałacu Chodkiewiczów przy Miodowej 14 powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, organizacja, jak by nie było, nam bliska, gdyż należy do niej nasze Koło. Prezesem Towarzystwa został Włodzimierz Reczek, prawnik, przedwojenny działacz socjalistyczny, po wojnie prominentny polityk PZPR i działacz ruchu olimpijskiego.
Jak to bywa, zwłaszcza w stosunku do wydarzeń tej jednej z najczarniejszych epok w dziejach Polski, zdarzenie to opisują dwie zasadnicze narracje.
Pierwsza, nazwijmy ją romantyczną, głosi, że komuniści, w ramach podporządkowywania sobie wszelkich form działalności publicznej, zmusili (naciskami z zewnątrz i umieszczając swoich ludzi wewnątrz) dwie zasłużone organizacje, pochodzące z Galicji Polskie Towarzystwo Tatrzańskie i założone w Królestwie Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, by porzuciły swoje „burżuazyjne” czy „pańskie” tradycje i stworzyły pod nowym szyldem organizację prawdziwie masową. Rzeczywiście, dzień wcześniej obradujące wspólnie zjazdy PTT i PTKraj. podjęły uchwały o swym rozwiązaniu. Statut powołanego przez (niemal) te same osoby dnia następnego PTTK rzeczywiście nie odwoływał się wprost do tradycji swoich poprzedników. Stosowne zapisy pojawiły się dopiero znacznie później. Korzystając z tych niejasności, tuż po upadku PRL powołano organizacje wykorzystujące – z kolei zdaniem PTTK bezprawnie – tamte historyczne nazwy.
Narracja druga, nazwijmy ją pozytywistyczną, wskazuje na to, że kroki ku zjednoczeniu PTT i PTKraj. podjęły jeszcze w latach 30., kiedy o stalinowskiej Polsce nikt jeszcze nie myślał. Powoływano wspólne komisje, uzgadniano szczegóły prawne, ustalono nawet nazwę wspólnej organizacji na „Polskie Towarzystwo Tatrzańskie i Krajoznawcze”. Sprawy szły niezbyt śpiesznie, gdyż entuzjazmu strony PTKraj. raczej nie podzielali działacze PTT. Proces jednak postępował, aż nie przerwał go wybuch wojny.
Kiedy tylko obie organizacje reaktywowały się w roku 1945, do pomysłu połączenia natychmiast wrócono. Po to, by sprostać nowym wyzwaniom, związanym z nową sytuacją polityczną, geopolityczną, gospodarczą i społeczną, ale i by ten sposób wyprzedzić dążenia władz do przechwycenia działalności turystycznej, np. przez powierzenie jej innej organizacji. Warto również wspomnieć, że na tzw. Ziemiach Odzyskanych fuzja PTT i PTKraj. w praktyce realizowana była oddolnie. Polskie struktury turystyczne tworzyli ludzie wywodzący się z obydwóch środowisk (czasem wręcz obydwóch jednocześnie), nie oglądając się na szyldy organizacyjne. Narracja ta podkreśla również, że grudniowe zjazdy obydwóch organizacji były ważnie upoważnione do wystawienia delegatów do nowego Towarzystwa, a przeniesienie tradycji i dorobku odbyło się w pełni legalnie.
Ilustracja: Dom Rzemiosła – Pałac Chodkiewiczów, polskaniezwykla.pl
