Kartka z kalendarza – 13 grudnia
13 grudnia 1860 roku odbyło się zebranie założycielskie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim, jednej z najważniejszych i najbardziej prestiżowych organizacji zajmujących się promocją polskiej sztuki.
By zebranie to mogło dojść do skutku, trzeba było jednak długich przygotowań. Bezpośrednim impulsem był sukces „Wystawy Krajowej” zorganizowanej w 1858 roku w Pałacu Mokronowskich przez artystów takich jak Franciszek Kostrzewski, Ludwik Kurella, Tytus Maleszewski, Karol Marconi, Józef Simmmler i inni, z Wojciechem Gersonem na czele. Powodzenie wystawy nasunęło myśl o stworzeniu Towarzystwa.
Napisano Ustawę, czyli statut stowarzyszenia, którą namiestnik Michaił Gorczakow przedstawił cesarzowi Aleksandrowi II. Ten statut zatwierdził 16 października 1860 roku ss. Ogłoszono go urzędowo dwa dni później i droga do powstania Zachęty była otwarta.
By jednak Towarzystwo zostało należycie powołane, najeżało zorganizować zebranie założycielskie. Doszło do niego właśnie 13 grudnia pod kierunkiem Kuratora Okręgu Naukowego Warszawskiego Pawła Muchanowa, który też, niejako z urzędu, został pierwszym prezesem Zachęty. Wyłoniono również Komitet, którego członkami zostali: Leon Dembowski, Edward bar. Rastawiecki, Rafał Hadziewicz, Konstanty Hegel, Juliusz Kossak, Justynian Karnicki, Józef Ignacy Kraszewski, Aleksander hr. Przeździecki, Stanisław hr. Zamoyski, Alfred Schouppe, January Suchodolski, Józef Simmler, Wacław Łuszczewski i Ksawery Kaniewski.
Pierwsze czterdzieści (!) lat działalności upłynęło pod znakiem braku stałej siedziby. Długo by wymieniać miejsca, gdzie organizowano wystawy: Pałac Mokronowskich, Hotel Europejski, klasztor pobernardyński, Resursa Obywatelska, pawilon przy Pałacu Potockich… Dopiero wzniesienie gmachu przy placu Ewangelickim otworzyło nowy rozdział w dziejach Towarzystwa. Ale to już inna historia…
Okładka „Ustawy Towarzystwa Zachęty” za Mazowiecką Biblioteką Cyfrową.
