20 października
20 października 1937 roku zmarł Franciszek Bogusław Lilpop, architekt, jeden z pionierów modernizmu w Warszawie.
Urodził się w 1870 roku w zasłużonej warszawskiej rodzinie ewangelickiej. Był najstarszym synem Edwarda Augusta, również architekta, i Marii Karoliny z Wernerów. Naukę pobierał w gimnazjum w Rydze, tam też studiował na politechnice, którą ukończył w 1895 roku. Po powrocie do Warszawy podjął pracę w pracowni architektonicznej Józefa Piusa Dziekońskiego. Wkrótce rozpoczął działalność na własny rachunek. Jego pomocnikiem, a później partnerem został Karol Jankowski. W 1903 roku powstała spółka „Biuro Architektoniczne Franciszek Lilpop i Karol Jankowski”, która przetrwała ćwierć wieku i dała naszemu miastu wiele ważnych budynków.
Pierwsze projekty naszego bohatera utrzymane były w duchu historyzmu i secesji. Na wymienienie zasługują Szkoła Rontalera (1901), Instytut Higieny Dziecięcej przy ul. Litewskiej (1903), Dom Zakładów Gazowych przy Kredytowej (1905), Sanatorium w Rudce (1905). Nawet w nich widać jednak tendencje redukcyjne i modernizujące, która miały dojść do głodu w kolejnych latach: kościół i plebania w Małkini (1909), budynek Towarzystwa Akcyjnego „L. Spiess i Syn” (1912), kamienice w Alei Róż 8 i 10 (gdzie zamieszkał, 1911), i inne. Za najważniejsze i najdoskonalsze dzieło tego okresu uważa się jednak ikonę warszawskiego wczesnego modernizmu: Dom Towarowy Braci Jabłkowskich (1913-14).
Późny okres twórczości spółki to budynki 'umiarkowanego modernizmu’, zwykle utrzymane w stylistyce warszawskiej „szarej cegły”. Pozbawione raczej awangardowych ambicji młodszego pokolenia architektów, odznaczały się jednak elegancją i umiejętnym użyciem detalu. Wspomnimy tu Instytut Aerodynamiczny Politechniki Warszawskiej (1926), Zakłady Mechaniczne „Ursus” (1926) i, zwłaszcza, Zakład Wychowawczy i Kościół św. Józefa Sióstr Nazaretanek (1922).
Lilpop był również aktywny na niwie społecznej, samorządowej i państwowej. Współzakładał Koło Architektów, a po wojnie SARP. Stworzył Referat Budowlany magistratu warszawskiego i został jego dyrektorem. Pracował również w ministerstwach Rolnictwa oraz Spraw Wojskowych. Był też wykładowcą Politechniki Warszawskiej.
Był żonaty z Haliną Wieniawską. Pod jej śmierci, chcąc być pochowany obok niej na Cmentarzu Powązkowskim, przeszedł na katolicyzm. Mimo to jego pochówek na tej katolickiej nekropolii został zablokowany przez władze, więc oboje małżonkowie spoczęli na Cmentarzu Wojskowym, w kwaterze A/20.
Zdjęcie za warszawa.sarp.org.pl.
