21 października
63 lata temu, w nocy z 20 na 21 października 1963 roku zmarł w Warszawie Marceli Porowski. Ten wywodzący się z rodziny zubożałej szlachty działacz samorządowy na szczeblu centralnym za II RP (dyrektor Związku Miast Polskich, organizacji powołanej w celu wspólnego reprezentowania miast przed rządem centralnym) zapewne nie doczekałby się tego, by pamięć o nim po śmierci przetrwałą u kogoś poza rodziną i być może historykami samorządności, jednak rola, którą odegrał w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego spowodowała, że postać ta doczekała się pamięci u potomnych. Porowski mianowicie, po udziale w wojnie obronnej, równolegle z pracą w „oficjalnej” warszawskiej administracji został, w 1941 r. powołany przez władze konspiracyjne na Delegata Rządu RP na uchodźstwie na Miasto Stołeczne Warszawę. Jako delegat prowadził dyskusję nad ustrojem stolicy (w której głównym jego przeciwnikiem byli członkowie administracji wojskowej) oraz nadzorował konspiracyjne sądownictwo. W godzinie „W” okazało się, że Porowski, pomimo znacznej pozycji jako urzędnik „cywilny” zupełnie nie był poinformowany o planowanej akcji zbrojnej przeciwko okupantowi, co jednak nie przeszkodziło mu szybko i sprawnie objąć jednocześnie trzy funkcje. Zachował swoją poprzednią rolę jako Okręgowy Delegat Rządu na M. St. Warszawę, a dodatkowo zaczął z dniem 5 sierpnia pełnić funkcję Prezydenta Miasta (po rezygnacji komisarycznego burmistrza Warszawy, Juliana Kulskiego) i Komisarza Cywilnego. Jako prezydent zajmował się głównie potrzebami ludności cywilnej – organizował pomoc bezdomnym oraz dostęp do wody i żywności dla warszawiaków oraz ewakuację mieszkańców. Warszawę opuścił po kapitulacji powstania, 7 października 1944 r.
W nowej, powojennej rzeczywistości kontynuował pracę na rzecz samorządów, tym razem w Ministerstwie Administracji Publicznej. Na fali czystek na przełomie lat 40. i 50. zdegradowano go, a w 1953 r. aresztowano i na mocy dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 r., skazano za współpracę z okupantem na karę śmierci, którą najpierw zamieniono na dożywotnie więzienie, następnie w 1956r. w wyniku amnestii zmniejszono wyrok do lat 12, by rok później uwolnić Porowskiego od wszystkich zarzutów. Pobyt w więzieniu odbił się jednak na zdrowiu bohatera dzisiejszej notki, co ostatecznie doprowadziło do jego śmierci w wieku 69 lat.
Porowskiego pochowano na Starych Powązkach. W Warszawie, poza nagrobkiem, upamiętnia go tablica na odtworzonej fasadzie Pałacu Jabłonowskich osłonięta w 2011 r. (na ilustracji z Wikipedia Commons). Warto również wspomnieć o poświęconej mu publikacji Mariana Drozdowskiego „Marceli Porowski. Prezydent Powstańczej Warszawy”
