3 października
3 października 1845 r. w Warszawie w wieku 65 lat zmarł Stanisław Grabowski. Do historii przeszedł on głównie z powodu swojego królewskiego ojca. Stanisław Grabowski był bowiem naturalnym synem Stanisława Augusta Poniatowskiego, który przez lata był związany z Elżbietą Grabowską z Szydłowieckich. Nie mamy pewności, czy Stanisław August zwarł oficjalny związek małżeński z Elżbietą. Opinie w tym zakresie są rozbieżne. Jeżeli nawet para związała się węzłem małżeństwa, to było to małżeństwo morganatyczne. Elżbieta Grabowska pozostała cały czas zwykłą szlachcianką, nie przyjęła nazwiska męża, a ich dzieci nie dziedziczyły po ojcu.
W okresie Księstwa Warszawskiego Stanisław Grabski wszedł w skład jednego z centralnych organów, będąc sekretarzem w Radzie Stanu. Chociaż po przegranej wojnie 1812 r. Księstwo Warszawskie upadło, to jego elity zaangażowały się w tworzenie Królestwa Kongresowego. Również Stanisław Grabowski nadal pozostał aktywnym uczestnikiem życia publicznego. W 1818 r. został wybrany posłem na Sejm. Pełnił również funkcję senatora – kasztelana, a następnie senatora – wojewody. Przez 11 lat od 1821 r. do 1832 r. pełnił funkcję ministra oświaty i wyznań. Współcześni nawiązując do jego funkcji i poglądów nazywali go „ministrem ociemnienia publicznego”. Stanisław był bowiem znany ze swoich nader konserwatywnych, a wręcz reakcjonistycznych poglądów. Przez całe życie był mocno związany z kościołem katolickim, a szczególnie z jego frakcją konserwatywną. Był również członkiem zakonu maltańskiego. Doprowadził za czasów urzędowania do ograniczenia swobód w ramach szkolnictwa, poddając je nadzorowi policyjnemu. Usunął z kierownictwa Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych Samuela Bogumiła Lindego, z uwagi na wyznawany przez niego protestantyzm. Ograniczył również wpływy Stanisława Kostki Potockiego, którego był wielkim antagonistą.
W swoich wszystkich działaniach Stanisław Grabowski był wiernym wykonawcą woli Nikołaja Nowosilcowa. Wynikało to nie tylko z poglądów samego Stanisława, który był zagorzałym antyliberałem, ale również z finansowego uzależnienia. Nowosilcow finansował Stanisława, który cały czas pozostawał w długach.
Powstanie listopadowe Stanisław Grabowski spędził w majątku swojego syna Leona pod Łowiczem, słusznie uznając, że Warszawa nie jest dla niego bezpiecznym miejscem. Powrócił do stolicy w 1833 r., obejmują z nadania Rosjan ważne urzędy, pozostając do końca lojalny wobec caratu. Zmarł jak już wspominaliśmy 3 października 1845 r. w Warszawie. Był dwukrotnie żonaty i dochował się jedenaściorga dzieci, z czego do wieku dorosłego dożyło dziesięcioro.
Stanisław Grabowski, źródło: Wikipedia
