6 września
Dzisiejsza kartka z kalendarza jest szczególna z dwóch powodów. Pierwszy jest dość prozaiczny, gdyż dotyczy zwykłej arytmetyki i magii liczb. Jest to 222 rocznica, a więc jak łatwo policzyć, cofamy się do roku 1794. Po drugie, dzisiejsze wydarzenie jest finałem kilkutygodniowych zmagań pomiędzy wojskami insurekcji kościuszkowskiej, a połączonymi siłami prusko-rosyjskimi, które usiłowały zdobyć stolicę. W nocy 5/6 września 1794 r. wojska pruskie uznały się za pobite i ruszyły do Wielkopolski, zaś za Pilicę odeszły wspierające je wojska rosyjskie. Warszawa była wolna. Nie można również pominąć okoliczności, że letnie oblężenie Warszawy było największą bitwą całej insurekcji kościuszkowskiej. Liczebność wojsk polskich sięgała około 50 tys. żołnierzy. Na tę liczbę składały się zarówno dobrze wyposażone i wyszkolone oddziały, będące jednak w mniejszości, jak również gorzej przygotowane jednostki mieszczaństwa oraz kosynierów. Po przeciwnej stronie stanęło 30 tys. świetnie wyszkolonych, zawodowych żołnierzy pruskich, wspomaganych przez 13-tysięczny korpus rosyjski.
Chociaż oblężenie trwało od 13 lipca, to do walnego starcia doszło pod koniec sierpnia. 26 sierpnia pod nieobecność ks. Józefa Poniatowskiego wojska polskie utraciły tzw. szwedzkie góry, które obecnie można umieścić na pograniczu dzielnic Bielany i Bemowo. Dwa dni później 28 sierpnia doszło nad ranem do walnego szturmu wojsk pruskich na najsłabszy północny fragment umocnień Warszawy. Najcięższe i decydujące walki miały miejsce w Olszynce Powązkowskiej, która nota bene istnieje do dnia dzisiejszego u zbiegu ul. Broniewskiego i Trasy AK. Wojska polskie pod dowództwem Jana Henryka Dąbrowskiego kilkukrotnie były spychane do rzeczki Rudawki.
Z uwagi na powagę sytuacji i niebezpieczeństwo załamania się frontu, interweniował osobiście Tadeusz Kościuszko prowadząc do walki milicję miejską. O zażartości walk świadczy fakt, iż oddziały pruskie zużyły prawie całą amunicję co spowodowało konieczność walki na bagnety. Ostatecznie przy bardzo dużych stratach wojska pruskie odstąpiły od szturmu. Kilka dni później pojawiła się wiadomość, że Jan Henryk Dąbrowski przeniósł z powodzeniem powstanie do Wielkopolski. Realna stała się groźba całkowitego przecięcia zaopatrzenia wojsk pruskich, które stopniały do 18 tys. żołnierzy (60% stanu wyjściowego).
Jakkolwiek historia pierwszego oblężenia w 1794 r. jest bardzo bogata w wydarzenia związane z jego przebiegiem, to pozostawimy je na kolejne kartki z kalendarza. Na sam koniec warto wspomnieć, iż w ciągu oblężenia zmierzyli się ze sobą król pruski Fryderyk Wilhelm II, Tadeusz Kościuszko, Jan Henryk Dąbrowski oraz ks. Józef Poniatowski. Nie ma w trakcie całego powstania kościuszkowskiego innej bitwy, w której możemy znaleźć tak wiele znaczących nazwisk. Bitwa doczekała się wielu opracowań historycznych, jak również napisanych w XIX w. kilku powieści historycznych, obecnie całkowicie zapomnianych i zalegających w zakamarkach bibliotek.
Plan oblężenia Warszawy, źródło: Wikipedia Commons
