Kartka z kalendarza – 10 lutego
10 lutego 1648 roku król Władysław IV wystawił przywilej, w którym nadał podwarszawskiej Pradze (a właściwie jej części należącej do biskupów kamienieckich) prawo miejskie magdeburskie. Nie była pierwszym miastem na terenie dzisiejszej prawobrzeżnej Warszawy – w roku 1641 prawa miejskie otrzymał Skaryszew – ale to właśnie ona wyrosła na najbardziej znaczącą miejscowość w tej okolicy, a później, mimo katastrof przełomu XVIII i XIX wieku stała się synonimem (ku zgrozie wielu nazewniczych purystów) całej prawobrzeżnej części miasta.
Przywilej, znajdujący się dziś w AGAD, głosił: „Władysław IV z Bożej Łaski Król Polski, Wielki Książę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Inflantski, Smoleński, Czerniechowski; oraz Szwedów, Gottów i Wandalów dziedziczny król. Na wieczną rzeczy pamiątkę, wiadomo czynimy niniejszym dyplomem naszym, wszystkim w ogóle i w szczególe komu na tem zależy. Wśród krwawych zgiełków wojen i bitew, jakiemi przyległe naszym królestwom sąsiedzkie państwa, oraz błonia urodzajnością ziemi niegdyś wysławione, są obecnie krwią obywatelską skrapiane i na obrzydłą, dziką pustynię w tych czasach wyradzają się, za wielki udział szczęścia poczytujemy, gdy w państwach i prowincjach naszych, po uskromieniu napadów nieprzyjacielskich, powstają i rozwijają się w pożądanym pokoju zamożne osady, odłogi i opuszczone pola na najbujniejsze łany są uprawiane; zaniedbane zaś wsie i prawami nieopatrzone sioła, na nowe i ustawami nadane zamieniają się miasta. Więc z tych powodów, gdy Przewielebny w Chrystusie Ojciec Michał Działyński biskup kamieniecki, z całą swą Wielebną kapitułą, pokornie nas upraszali, aby na brzegu Wisły przeciwległym miastu naszemu Warszawie, na gruncie własnym czyli dziedzicznym, gdzie kaplica Lauretańska Najświętszej Panny niedawno wystawiona jest, mając tamże zamiar miasto założyć, oraz mieszkańców osiadłych pod stałe prawa podciągnąć i ustawami publicznemi opatrzyć, za naszem na to przyzwoleniem, iżby dozwolonem mu było wykonać; my zważając, iż to na większą chwałę Boga i na rozszerzenie czci N. Panny Loretańskiej najsilniej wpływać będzie i że to miasto rezydencyi naszej Warszawie przyległe, już dawszy poznać pierwsze fundamenta swojej postaci, stanie się w uczczeniu Bogarodzicy, wielkim Rzplitej zaszczytem i wygodą, chętnie postanowiliśmy na założenie jego zezwolić tak, jak niniejszym dyplomem zezwalamy i odtąd prawem niemieckiem, które zwią Magdeburskie, nadajemy i do niego wcielamy, mieć chcąc ażeby Pragą dawnem mianem ciągle i na wieki przezywało się. (…)”
Przywilej wyznaczał również „cztery jarmarki: pierwszy na Trzy Króle (6.I – przyp. SKPT), drugi i trzeci na Zwiastowania Matki Boskiej (24-25.III), czwarty na św. Franciszka Wyznawcę (4.X)” oraz „targi co tydzień w dni tylko piątkowe na konie i bydło, we wtorki zaś i soboty na rzeczy i towary różnego rodzaju”.
Akt lokacyjny zawierał także rysunek miejskiego herbu-pieczęci. Elementem symbolizującym samą Pragę był wizerunek Domku Loretańskiego, natomiast fundatora: godło herbowe Działyńskich – Ogończyk wraz z oznakami godności biskupiej – mitrą i pastorałem, oraz godło diecezji kamienieckiej – klucze i miecz, czyli atrybuty patronów diecezji, św. Piotra i Pawła. Herb ten, w nieznacznie tylko zmodyfikowanej formie, jest używany i dzisiaj przez dzielnice Praga Północ i (niezbyt fortunnie) Praga Południe.
Ilustracja: wikimedia.org
