Kartka z kalendarza – 14 czerwca
14 czerwca 1784 r., w wieku 71 lat zmarł Andrzej Mokronowski herbu Bogoria, jeden z pierwszych wolnomularzy na ziemiach polskich, przedostatni w historii Rzeczpospolitej Obojga Narodów wojewoda mazowiecki, a w ostatnich latach życia wierny stronnik króla Stanisława Augusta.
Wywodził się z zamożnej szlachty mazowieckiej. Dobrami rodowymi Mokronowskich był Grodzisk pod Warszawą, który obecnie jest Grodziskiem Mazowieckim. Obrał typową drogę dla szlacheckiego syna, wiążąc się z armią. Okazją stała się wojna o sukcesję polską po śmierci Augusta II Mocnego. Andrzej Mokronowski służył w stopniu majora w pułku dragonów Stanisława Leszczyńskiego. Wraz z jego upadkiem przeniósł się na osiem lat do Francji, gdzie kontynuował pod francuskim sztandarem służbę wojskową. Po powrocie do Polski otrzymał stopień generała lejtnanta wojsk koronnych.
Po śmierci Augusta III w sposób jawny poparł stronnictwo hetmańsko-patriotyczne. Wyrazem tego był manifest, w którym stwierdził, iż elekcja 1764 r. jest nielegalna z uwagi na obecność wojsk rosyjskich. Stwierdzenie to, choć prawdziwe, doprowadziło do kolejnej emigracji naszego bohatera. Tym razem udał się na dwór pruski, gdzie otrzymał tytuł kuchmistrza nadwornego. Nie zabawił tam jednak zbyt długo, gdyż już 1768 r. powrócił do Polski oraz spotkał się po raz pierwszy ze Stanisławem Augustem. Doszło pomiędzy nimi do pojednania, czego wyrazem było nadanie mu starostwa bielskiego, powołanie w skład Komisji Dobrego Porządku oraz, jak już wspomnieliśmy, nadanie tytułu wojewody mazowieckiego.
W tym też okresie zbliżył się do Jana Klemensa Branickiego, królewskiego szwagra, męża Izabeli z Poniatowskich. Szybko został jego zaufanym współpracownikiem oraz faworytem królewskiej siostry. Zaowocowało to po śmierci Branickiego w 1771 r. ślubem z Izabelą. Tym samym Andrzej Mokronowski stał się jedną z najpotężniejszych postaci w kraju. Cieszył się przy tym cały czas zaufaniem króla, który wysłał go z tajną misją dyplomatyczną do Paryża w trakcie konfederacji barskiej.
Owocem tego pobytu w latach 1769-1770 r. jest portret stanowiący ilustrację dzisiejszego wydarzenia. Jego autorem jest francuski malarz Jean François Colson. Historycy sztuki zwracają uwagę na wierne odwzorowanie rysów twarzy Mokronowskiego. Autor ukazał modela z naturalną ekspresją twarzy, bez pozy i sztucznych efektów. Obraz zawisł w Oficynie Wielkiej (obecnej Podchorążówce) i do dnia dzisiejszego znajduje się w zbiorach Muzeum Łazienek Królewskich. Na jego podstawie Marcello Bacciarelli wykonał kopię, dodając wstęgę Orderu Orła Białego, który wojewoda otrzymał od swego królewskiego szwagra. Obraz Bacciarellego znajduje się aktualnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Jean François Colson – portret Andrzeja Mokronowskiego źródło: lazienki-krolewskie.pl
