Kartka z kalendarza – 14 października
14 października 1901 roku zmarł w Petersburgu Marceli Nencki, jeden z najwybitniejszych polskich uczonych XIX w.
Jego głównym obszarem zainteresowań była chemia organiczna, biochemia, fizjologia i bakteriologia. Prowadził badania nad wyjaśnieniem mechanizmu biosyntezy mocznika. Badał strukturę hemoglobiny i wykazał jej chemiczne podobieństwa z chlorofilem. Opracował nowe metody zwalczania epidemii cholery i przyczynił do powstania szczepionki na księgosusz. Zsyntetyzował salicylan fenylu, silny lek odkażający, w pewnym stopniu stosowany do dziś, zaś w jego czasach niezwykle użyteczny. Jako pierwszy również naukowo wyjaśnił charakterystyczny zapach moczu po spożyciu szparagów.
Praktycznie cała karierę naukową Nencki spędził poza Polską. Ponieważ wziął aktywny udział Powstaniu Styczniowym, nie tylko nie miał szans na studia, ale i zmuszony był do opuszczenia Królestwa. Studia ukończył w Berlinie, natomiast światową sławę zdobył jako docent i profesor Uniwersytetu Berneńskiego. Jego zasługi dla nauki sprawiły, że władze rosyjskie puściły mu w niepamięć „błędy młodości” i ostatnie lata kariery spędził Imperatorskim Instytucie Medycyny, prawdopodobnie z rekomendacji samego Iwana Pawłowa.
Nencki jednak przez cały czas utrzymywał kontakty z Polską i polskim środowiskiem naukowym. Był członkiem Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego i wielu innych towarzystw naukowych w kraju. Przyjeżdżał z odczytami i wykładami. Wakacje spędzał w rodzinnym majątku w podsieradzkich Boczkach (niestety, niezachowanym do dzisiaj).
Pochodził ze średniozamożnej rodziny ziemiańskiej wyznania kalwińskiego. Został więc pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie. Jego nagrobek tamże przedstawia dzisiejsza fotografia.
Zdjęcie: wikimedia.org
