Kartka z kalendarza – 15 grudnia
15 grudnia 1859 r. w Białymstoku przy ul. Zielonej 15 urodził się pierworodny syn Marcusa Zamenhofa oraz Rozalii z domu Sofer. Obecnie ulica ta nosi imię właśnie owego dziecka, którego świat poznał z jednej strony jako lekarza, zaś z drugiej strony jako twórcę języka esperanto. Ponieważ już wcześniej pisaliśmy o dokonaniach Ludwika w wieku dorosłym, dziś skupimy się na informacjach dotyczących jego młodości.
Jak już wspomnieliśmy Ludwik Zamenhof był pierworodnym. Ze związku jego rodziców urodziło się jeszcze dziewięcioro rodzeństwa. Głowa całej rodziny Marcus pochodził z Tykocina, zaś jego korzenie być może sięgają aż Hiszpanii. Ojciec zarabiał na utrzymanie całej gromadki nauczając języków obcych oraz przyrody. To właśnie on zaszczepił małemu wówczas Ludwikowi zamiłowanie do języków obcych. W domu Zamenhofa posługiwano się na co dzień co najmniej dwoma językami: jidisz oraz rosyjskim, bądź według innych badaczy polskim. W wieku lat 10 Zamenhof napisał dramat pod tytułem Wieża Babel, czyli tragedia białostocka w pięciu aktach. Jak widać już wtedy ciążył mu na duszy problem braku porozumienia między narodami. Białystok był wówczas miastem czterech nacji: Polaków, Żydów, Niemców i Rosjan, jak zresztą prawie każde miasto w zachodnich guberniach Imperium Rosyjskiego. Po latach tak Ludwik wspominał swoje rodzinne miasto:
„To miejsce mego urodzenia i lat dziecinnych, Białystok, nadał kierunek wszystkim moim przyszłym usiłowaniom. Mieszkańcy Białegostoku składali się z Rosjan, Polaków, Niemców i Żydów. Każdy z tych elementów był wrogo ustosunkowany do innych. W takim mieście, bardziej niż gdzie indziej, wrażliwa natura czuje ciężar różnojęzyczności i wnioskuje na każdym kroku, że różność języków jest jedyną lub przynajmniej główną przyczyną, która rozdziela ludzką rodzinę na wrogie części. Wychowano mnie jako idealistę, nauczono, że wszyscy ludzie są braćmi, gdy tymczasem na ulicy i na podwórku wszystko na każdym kroku dawało mi znać, iż ludzie nie istnieją, istnieją jedynie Rosjanie, Polacy, Niemcy, Żydzi.”
W wieku lat 14 Ludwik władał już biegle 6 językami, podjął wtedy pierwsze swoje prace nad stworzeniem uniwersalnego języka. W roku 1869 po zdanym pozytywnie egzaminie, Ludwik rozpoczął naukę w Gimnazjum Realnym. 4 lata później wraz z rodziną przeniósł się do Warszawy. W Warszawie Zamenhof trafił do II Gimnazjum Rządowego. W wolnych chwilach opracowuje swój pomysł i tworzy pierwszą, prymitywną wersję nowego języka, którą nazwał – Lingwe Uniwersala. Co ciekawe ojciec Ludwika, był początkowo zdecydowanie przeciwny synowskim planom stworzenia nowego uniwersalnego języka, posuwając się nawet do zniszczenia jego notatek, kiedy wyjechał on w 1879 r. na studia medyczne do Moskwy. To jednak nie przewało pracy Ludwika nad nowym językiem, który został ostatecznie zaprezentowany światu w książce: Международный языкъ (Język międzynarodowy), który będzie znany później wśród esperantystów jako Unua Libro (Pierwsza Książka).
Metryka Ludwika Zamenhofa ze zbiorów Archiwum Państwowego w Białymstoku.
