Kartka z kalendarza – 20 maja
20 maja Kościół rzymski wspomina św. Bernardyna ze Sieny, reformatora zakonu franciszkańskiego. Włoski ów święty nie cieszy się w Warszawie jakimś szczególnym kultem, jest jednak powód, dla którego znalazł się w naszym kalendarium.
Żył w latach 1380-1444. Szybko zasłynął jako wybitny kaznodzieja, obdarzony nieprzeciętnym talentem oratorskim. Porywał tłumy tak wymową, jak i osobistym przykładem. Dziełem jego życia była jednak reforma zakonu Braci Mniejszych. Zakładał liczne konwenty w duchu zaostrzonej, ściśle przestrzeganej reguły franciszkańskiej. Powstała tak nowa gałąź zakonu, Ordo Fratrum Minorum Regularis Observantiae – zakon Braci Mniejszych regularnej obserwancji, zwana zwykle franciszkanami obserwantami.
Takiż konwent powstał w Krakowie w 1453 roku. Założył go uczeń Bernardyna, Jan Kapistran i nadał mu za patrona swego właśnie kanonizowanego mistrza. Krakusi chcąc odróżnić nowych zakonników od zasiedziałych już w mieście „starych” franciszkanów, nadali im potoczą nazwę „bernardynów” – od wezwania ich kościoła.
W Polsce przyjęła się tak nazwa, jak i sam zakon. Do Warszawy przybyli już w 1454 roku, a więc zaledwie rok później niż do Krakowa. Fundację poczyniła księżna Anna, wdowa po Bolesławie III, a zakonników przysłał sam Jan Kapistran. Konwent powstał tuz obok książęcego zamku i otrzymał wezwanie – od imienia dobrodziejki – świętej Anny.
Drugą warszawską (przynajmniej z dzisiejszej perspektywy) siedzibą bernardynów została Praga. Próbowano ich tam osadzić już w 1598 roku, ponownie w 1610, aż udało się w 1617. Wkrótce drewniany kościółek i klasztorek został zastąpiony przez monumentalny, protobarokowy kompleks klasztorny z zachowaną do dziś kaplicą Loretańską fundacji samego króla Władysława IV.
W końcu bernardyni pojawili się na (w?) Czerniakowie, gdzie niewielki, acz wspaniały barokowy kościół ufundował Stanisław Herakliusz Lubomirski, marszałek wielki koronny. Świątynia i klasztor wkrótce stały się ważnym ośrodkiem pielgrzymkowym, poświęconym św. Bonifacemu i św. Antoniemu.
Rok 1864 przyniósł kasatę wszystkich trzech konwentów. Ostatni bernardyn opuścił Czerniaków w 1869 roku. Bracia powrócili – tylko do św. Antoniego właśnie – dopiero w 1945 roku, gdzie wybudowali nowy kościół i klasztor.
W 1897 r. papież Leon XIII zlikwidował odrębność poszczególnych zakonów Braci Mniejszych, a niezależne dotąd wspólnoty stały się prowincjami. Niemniej Prowincja Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny zachowała swą tradycyjną nazwę i do dziś braci w brązowych habitach nazywa się w Polsce bernardynami.
Ciekawostką może być fakt, że za pontyfikatu Jana Pawła II potoczna ta nazwa była używana nawet w oficjalnych dokumentach Stolicy Apostolskiej.
A na zdjęciu ołtarz św. Bernardyna ze Sieny w kościele jego imienia w pewnym mieście Królestwa Halicko-Włodzimierskiego, za bernardyni.com.pl.
