Kartka z kalendarza – 21 czerwca
21 czerwca Kościół rzymskokatolicki wspomina św. Alojzego Gonzagę. Włoski ten święty może wydawać się nieco egzotyczny, lecz w Warszawie, z powodów o których jeszcze powiemy, cieszył się niemałą czcią. Jej ślady wciąż można w naszym mieście odnaleźć.
Alojzy, a właściwie Luigi (Ludwik), urodził się w 1568 roku w arystokratycznej rodzinie Gonzagów jako syn Ferrantego, markiza Castiglione (nie mylić z bardziej znanym Ferrantem, hrabią Guastalli). Ferrante, kondotier jak na Gonzagę przystało, widział w pierworodnym synu następcę tak tytułu, jak i rzemiosła. Dzieciństwo chłopca upłynęło więc na szkoleniu wojskowym i dyplomatycznym, w żołnierskim obozie i na dworach książąt, w tym Medyceuszy.
Wrażliwy i słabego zdrowia, często chorujący Ludwik zwrócił się w stronę religii. Pierwszej komunii udzielił mu sam Karol Boromeusz. Zaczytywał się w literaturze religijnej, odwiedzał klasztory, marzył o misjonarskich podróżach. W końcu sam postanowił zostać duchownym, ku wściekłości ojca i zgrozie rodziny. Ta próbowała namówić, kompromisowo, na zostanie świeckim księdzem i załatwić mu biskupstwo, Ludwik był jednak nieugięty.
W wieku siedemnastu lat oficjalnie zrzekł się tytułu i majątku (musiał to zatwierdzić sam cesarz) i wstąpił do jezuickiego nowicjatu. Dwa lata później złożył śluby i rozpoczął studia teologiczne.
W 1591 roku w Rzymie wybuchła epidemia dżumy. Ludwik zgłosił się do opieki nad chorymi w zakonnym szpitalu. Przełożeni chcieli uchronić zdolnego i ustosunkowanego kleryka, skierowali go więc do zajęć, gdzie nie miałby kontaktu z zadżumionymi, ten jednak i tak zaraził się chorobą. Zmarł 23 czerwca 1591 roku.
Kult Alojzego Gonzagi rozpoczął się wkrótce po jego śmierci, a oficjalna beatyfikacja nastąpiła już w 1605 roku. Tu ciekawostka – tego samego dnia wraz z Alojzym beatyfikowany, a sto lat później i kanonizowany, został inny młody jezuita, „nasz” Stanisław Kostka.
Alojzy Gonzaga został uznany za patrona chorych na dżumę i studentów. W XX wieku został patronem całej chrześcijańskiej młodzieży, a w XXI – chorych na AIDS i ich opiekunów. W sztuce jest przedstawiany jako młodzieniec w jezuickim habicie, z białą komżą. Atrybutami są zwykle krucyfiks, różaniec, biała lilia, czaszka i odrzucona korona lub mitra.
Kult Alojzego dotarł do Polski za sprawą jezuitów już niedługo po jego beatyfikacji. Jego propagatorką była królowa Ludwika Maria, która – pochodząc z rodu Gonzagów – była jego (dość odległą) kuzynką. Szerzeniem kultu świętego miał też się zająć sprowadzony przez królową i osadzony w Warszawie zakon wizytek. Nie przypadkiem pierwszym patronem kościoła wizytek był bł. Alojzy, co zmieniono dopiero podczas rekonsekracji w 1761 roku.
W tymże kościele Wizytek znajduje się ołtarz, poświęcony św. Alojzemu. Jego ozdobą jest obraz świętego, autorstwa najprawdopodobniej Daniela Schulza. Dzieło w mistrzowski sposób ukazuje wiarę i niewinność młodego jezuity, i zaprasza do wspólnej kontemplacji Ukrzyżowanego. Postać św. Alojzego była również przewidziana na zewnątrz świątyni. W programie ikonograficznym fasady Alojzy, patron rodu królowej, miał uzupełniać postać św. Kazimierza, patrona polsko-litewskiej korony i pośrednio polskiej linii Wazów.
Na ilustracji z Wikipedia Commons ołtarz św. Alojzego Gonzagi w kościele Wizytek.
