Kartka z kalendarza – 23 marca
Wiedzą wśród miłośników Warszawy zapewne powszechną jest, iż do 1791 roku prócz dwóch miast królewskich zespół miejski tworzyło 26 jurydyk – miasteczek prywatnych; magnackich lub kościelnych. A założycielem aż dwóch z nich był nasz dzisiejszy bohater.
23 marca (wg innych źródeł 25 lutego) 1768 roku zmarł Eustachy Potocki, cześnik koronny i generał artylerii litewskiej. Choć nigdy nie dochrapał się choćby najskromniejszego urzędu senatorskiego, a w polityce uczestniczył jako zwykły poseł, to magnatem był potężnym. Prócz rodowego majątku trzymał liczne królewszczyzny i starostwa, w tym jedno, o którym jeszcze wspomnimy – Tłumacz.
Urodził się w 1720 roku jako najstarszy syn Jerzego Potockiego. Był wychowankiem lubelskich jezuitów. Karierę polityczną rozpoczynał w stronnictwie republikantów, w opozycji do obozu królewskiego i Czartoryskich. Był przeciwnikiem elekcji Stanisława Augusta. Niedługo potem usunął się z życia politycznego.
Poczynił kilka ważnych fundacji. W Sernikach wystawił kościół św. Marii Magdaleny projektu dobrze nam znanego Jakuba Fontany. Ten sam architekt wybudował najbardziej efektowne dzieło związane z Eustachym: pałac w Radzyniu Podlaskim.
Dla nas jednak najważniejsze będą (pod)warszawskie poczynania pana cześnika. Najprawdopodobniej w 1749 lub 1750 dokonał podziału odziedziczonej jurydyki Leszno, tworząc nowy organizm – Tłomackie. Nazwa wzięła się od jednego z tytułów Potockiego – starosty tłumackiego właśnie. Kilka lat później zaś, w 1762 roku, założył poniżej skarpy wiślanej miasteczko Mariensztat. Tym razem nazwa upamiętnia żonę Eustachego, Mariannę z Kątskich. I to właśnie herby dwóch tych rodów, Pilawa (półtrzecia krzyża) i Brochwicz (jeleń) utworzyły herb Mariensztatu, o czy może przekonać się każdy, zwiedzając wybudowane po wojnie osiedle mieszkaniowe, lub zerkając na załączone zdjęcie.
