Kartka z kalendarza – 24 marca
24 marca 1844 roku zmarł w rodzinnej Kopenhadze Bertel Thorvaldsen, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy epoki klasycyzmu i być może najsłynniejszy artysta, którego dzieła zdobią przestrzeń Warszawy.
Napisaliśmy o ‚rodzinnej’ Kopenhadze, choć sprawa jest bardziej skomplikowana. Był synem Islandczyka, Gottskálka Þorvaldssona, snycerza pracującego w tamtejszej stoczni, i jutlandzkiej chłopki. Zgodnie z islandzkim zwyczajem powinien się więc nazywać Bertelem Gottskálkssonem, jednak duńscy urzędnicy zarejestrowali go, rzecz jasna, zgodnie z prawem kraju urodzenia. Niemniej Islandczycy i tak uważają rzeźbiarza za swojego rodaka.
Karierę artystyczną jednak zawdzięcza matce – ojciec wolał, by przejął po nim warsztat i zajął uczciwym rzemiosłem. Zapisała go do Akademii Sztuk Pięknych. Tam odkryto jego talent i wysłano na stypendium do Włoch. W Rzymie ciężko pracuje na swoją pozycję, zaczynając od pomagania innym artystom i kopiowania dzieł antycznych. W końcu jednak zdobywa uznanie, w tym samego Antonia Canovy, a jego kariera nabiera rozpędu. Staje się jednym z najmodniejszych artystów Europy, a zamówienia składają nawet monarchowie.
W Warszawie Thorvaldsen przebywa w roku 1820. Negocjuje umowę na pomnik Józefa Poniatowskiego (i bierze udział w sporach dotyczących jego formy) oraz odbiera zamówienie na pomnik Mikołaja Kopernika. A ponieważ jest zapracowany, a i urażony ingerencjami w jego artystyczną wizję, na pomniki trzeba czekać do 1828 roku. Wtedy też przygotowuje projekt pomnika Stanisława Małachowskiego, znajdującego się dziś w archikatedrze.
Nie były to jednak jego pierwsze warszawskie zlecenia. Już w 1812 roku zamówiono u niego kariatydy do pomnika Napoleona, który miał stanąć w Sali Senatorskiej Zamku Królewskiego. Rzeźbiarz wykonał modele w roku 1813 – i było już, oczywiście, za późno.
Artysta powrócił do Danii w roku 1838 i był witany niczym bohater narodowy. Przekazał znaczną część swojego dorobku państwu, dzięki czemu w 1848 roku mogło powstać Muzeum Thorvaldsena – pierwsze muzeum w kraju. Tam też znajduje się gipsowy model statui Poniatowskiego, dzięki któremu można było odtworzyć zniszczony pomnik.
Ilustracja: czterdziestoletni Thorvaldsen okiem Jakoba Muncha, za wikimedia.org
