Kartka z kalendarza – 27 października
Nikt nie mógł tego przewidzieć, ale z perspektywy czasu wiemy, że jeśli pod jakiś budynek został położony kamień węgielny w październiku 1938 roku, to szansa na jego ukończenie była niewielka. Tak też się stało w przypadku obchodzącego dziś 77 rocznicę wydarzenia: symbolicznego rozpoczęcia budowy domu Centrali Związku Kupców.
Czym była Centrala Związku Kupców? Była to organizacja zrzeszająca średnie i wielkie kupiectwo żydowskie. Powstała w wyniku przekształcenia Związku Kupców miasta Warszawy w organizację ogólnokrajową, co okazało się koniecznością w związku z rosnącymi wpływami tej organizacji poza granicami Warszawy. Swój największy rozkwit przeżywała w latach trzydziestych XX wieku. W 1932 roku istniało 489 oddziałów na terenie Polski, a zrzeszonych w nich było ponad 30 tysięcy placówek handlowych.
W związku z wielkością stowarzyszenia, niezbędna była odpowiedniej wielkości siedziba. Zaprojektował ją niezbyt znany duet architektów: Ludwik Paradistal i Ludwik Krakowski. Inwestycja rozpoczęła się pod koniec lat trzydziestych, ale świetlane plany pokrzyżował wybuch wojny. Przed wojną zdążył powstać tylko żelbetowy szkielet trzypiętrowego biurowca, o dość zawadiackim kształcie. Nieregularny plan budynku wynikał z chęci wykorzystania niemal całej powierzchni działki wciśniętej między istniejące już budowle Banku Landaua i Resursy Kupieckiej. Wojna przerwała prace, a okres socrealizmu przyniósł realną perspektywę wyburzenia istniejącej konstrukcji w celu przebudowy plachu Dzierżyńskiego (obecnie Bankowego). Jednak zanim doszło do realizacji, projekt nowego placu został porzucony a budynek Centrali Związku Kupców wykończono jako biurowiec.
Gmach przetrwał do dziś, wciśnięty między Bank Landaua, Pałac Mniszchów i blok pl. Bankowy 4. Mieści Mazowieckie Centrum Edukacji Samorządowej.
Zdjęcie: Google Street View
PS. Repost wpisu, poprzednie zdjęcie zostało oprotestowane przez autora.
