Kartka z kalendarza – 29 maja
Po zajęciu Warszawy we wrześniu 1939, Gestapo rozpoczęło poszukiwania jednego grama radu, podarowanego przez Marię Skłodowską-Curie Instytutowi Radowemu przy ulicy Wawelskiej. Czteromiesięczne śledztwo wykazało, że rad został wywieziony z Polski.
W rzeczywistości rad został ukryty przez doktora Franciszka Łukaszczyka na terenie prywatnego domu docenta Dionizego Zuberbiera pod Warszawą. W celu zmylenia gestapowców doktor sfałszował zapiski w księgach szpitalnych, a rozpuszczane plotki utwierdziły wśród personelu przekonanie o przewiezieniu promieniotwórczego pierwiastka na zachód.
Tak poszukiwany przez Niemców gram radu, pierwiastka wykorzystywanego wówczas przy leczeniu nowotworów, polska noblistka zakupiła z własnych środków w roku 1929. Jednym z jej marzeń było uruchomienie instytucji zajmującej się leczeniem chorób nowotworowych w Warszawie. W momencie zakupu to marzenie już się realizowało.
7 czerwca 1925 w obecności Marii Skłodowskiej-Curie i prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego odbyło się wmurowanie kamienia węgielnego pod nową placówkę leczniczo-naukową, którą zdecydowano się ulokować przy ulicy Wawelskiej. Nie obyło się bez nieprzewidzianych trudności – w trakcie realizacji zmarł projektant Tadeusz Zieliński i budowę Instytutu Radowego kończono według projektu Zygmunta Wóycickiego. Pojawiły się również problemy z finansowaniem inwestycji.
Część kompleksu przeznaczono na mieszkania dla personelu, jedno przeznaczone było dla inicjatorki powstania placówki ale Skłodowska nigdy w nim nie zamieszkała. Pierwszy pacjent został przyjęty 17 stycznia 1932. Oficjalne otwarcie kompleksu nastąpiło jednak dopiero 29 maja 1932 roku. Dokonał go prezydent Ignacy Mościcki, a gościem honorowym była Maria Skłodowska Curie. Kompleks otoczono ogrodem, a przed Instytutem wytyczono nową uliczkę, której patronem została noblistka. Na jej prośbę uliczkę zamknięto dla ruchu – Skłodowska nie chciała, by zakłócano spokój chorych.
Po śmierci Marii Skłodowskiej przed placówką ustawiono pomnik dwukrotnej laureatki nagrody Nobla, dłuta Ludwiki Nitschowej. W trakcie niemieckiej okupacji Instytut kontynuował działalność pod nazwą Miejskiego Szpitala Przeciwrakowego. W czasie Powstania Warszawskiego personel i chorzy zostali wymordowani przez oddziały RONA.
Od roku 1951 Instytut Radowy działał pod nazwą Instytutu Onkologii, a później, do dzisiaj – Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
Zdjęcie: NAC
