Kartka z kalendarza – 3 lutego
3 lutego 1962 roku władze PRL (formalnie rękami władz miejskich Warszawy) zlikwidowały Klub Krzywego Koła, ważne forum dyskusyjne warszawskiej i polskiej inteligencji epoki popaździernikowej.
Klub zorganizowali Juliusz i Ewa Garzteccy, krytycy i literaci, choć, wedle źródeł, inicjatywa wyszła od służb bezpieczeństwa PRL, chcących dokładniej kontrolować środowisko inteligenckie. W miarę jednak dołączania kolejnych postaci, często wybitnych i nastawionych krytycznie do panującego porządku, klub wybijał się na intelektualną i polityczną niezależność. Trudno by tu było wymienić choćby najważniejszych członków (w momencie rozwiązania klub liczył ich 281), ale nazwiska Pawła Jasienicy, Leszka Kołakowskiego, Tadeusza Kotarbińskiego czy Jana Józefa Lipskiego mogą dać pojęcie o znaczeniu stowarzyszenia.
Na początku działalności klub spotykał się w prywatnym mieszkaniu Garzteckich przy Krzywym Kole 26/28 (zdjęcie), stąd też wziął swoją nazwę. Później korzystano z gościny Staromiejskiego Domu Kultury przy Rynku Starego Miasta; posiedzenia odbywały się w sali na pierwszym piętrze, nad salonem Desy (Rynek 4/6).
Już po roku 1956 władze zaczęły spoglądać na klub z podejrzliwością i rozpoczęły represje. W 1958 r. aresztowano i skazano Hannę Sarzyńską-Rewską, a w 1961 Annę Rudzińską. Potrzeba było jedynie pretekstu, by klub rozwiązać.
Nie pozostawiono spraw samym sobie. 2 lutego odbyło się spotkanie z prof. Adamem Schaffem. Burzliwa dyskusja przeniosła się kawiarni SDK, gdzie „nieznani sprawcy”, mający udawać członków klubu, pobili asystenta prof. Schaffa. Już następnego dnia zarząd klubu został wezwany do Wydziału Kultury miasta, gdzie zakomunikowano jego likwidację.
Zdjęcie: wikimapia.org
