Kartka z kalendarza – 30 marca
Kiedy mówimy o Warszawie w XVIII w. musimy mieć świadomość, że przez większość tego czasu był to konglomerat kilkunastu różnych miast i miasteczek. Poza dwoma dominującymi miastami, czyli Starą i Nową Warszawą, mieliśmy również miasto Pragę na prawym brzegu oraz kilkanaście innych jednostek – prywatnych miasteczek – jurydyk. Każde z nich miało osobne władze, prawa, podatki. I chociaż ten podział już dla ówczesnych był sztuczny, gdyż procesy urbanizacyjne doprowadziły do zlanie się tych osad, to dopiero w dobie Sejmu Wielkiego powstała jedna Warszawa. Ale nie to chcemy dziś przypomnieć.
Prace unifikacyjne prowadzone były znacznie wcześniej. I dziś wspomnimy właśnie jeden z elementów tych prac, czyli spis wszystkich nieruchomości przeprowadzony przez Komisję Brukową, a rozpoczęty 30 marca 1784 r. Oddajmy zatem głos samej Komisji:
„usiłując potrzeby, ze wszech miar względem wiadomości liczby domów w miastach Starey i Nowey Warszawie, tudzież wszelkich przedmieściach i juryzdykcjach: królewskich, duchownych i szlacheckich znajdujących się, uczynić porządek; potrzebny być pomiar generalny wszelkich posessyj miast Starey i Nowey Warszawy, oraz przedmieść i okolic po okopy rozciągających się wynajduje; i celem wykonania tego wszystkiego kondescensyą ur. regenta komissyi niniejszej wyznacza, który to ur. regent w czasie upatrzonym zjechawszy, zaczynając od zamku J. K. Mości i Rzeczypospolitej, tenże zamek, ratusze, pałace, kamienice, domy, dworki i wszelkie posessye jak tylko rynków, ulic i przejazdów publicznych dotykają, przybranemu ur. architektowi juryzdykcyi marszałkowskiej, w przytomności swej przemierzyć naznaczy”.
Jak czytamy spis rozpoczął się od najważniejszego budynku w mieście czyli Zamku Królewskiego. W takcie spisu każdy budynek dostał osobny numer, który miał być na nim wypisany czarną farbą. Zasięg tego spisu objął wszystkie obiekty, w ramach okopów Lubomirskiego. Ostatecznie naliczono się ogółem 3140 posesji „między któremi murowanych, to iest kościołów, klasztorów, pałaców i kamienic 980 znaidowało się, a drewnianych 2.160”.
Ulica Miodowa, Canaletto, za Wikipedia Commons
\
