Kartka z kalendarza – 4 listopada
4 listopada 1908 roku urodził się w Warszawie Józef Rotblat, fizyk, radiobiolog, działacz pacyfistyczny, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.
Urodził się w zamożnej, żydowskiej rodzinie kupieckiej, która jednak podczas I wojny światowej zbankrutowała. Mimo materialnego niedostatku zdobył tytuł magistra na Wolnej Wszechnicy Polskiej. Doktoryzował się na Uniwersytecie Warszawskim, pracował naukowo w pierwszej polskiej instytucji zajmującej się fizyką cząstek elementarnych, Pracowni Radiologicznej im. Kernbauma.
Wybuch II wojny światowej zastał go w Wielkiej Brytanii, na stypendium u odkrywcy neutronu Jamesa Chadwicka. Wraz z nim dołączył w 1944 roku do Projektu Manhattan, z którego odszedł po roku ze względów sumienia. Powrócił do Wielkiej Brytanii, przyjął tamtejsze obywatelstwo w 1946 i kontynuował pracę naukową, w szczególności nad oddziaływaniem promieniowania na organizm. Pozostawał jednak w łączności z nauką polską, od 1966 był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk.
W 1957 roku, wraz z Bertrandem Russellem założył Konferencję Pugwash, ruch uczonych na rzecz rozbrojenia. Ta nieformalna organizacja przyczyniła się, często nieoficjalnie i zakulisowo, do wielu pokojowych inicjatyw epoki Zimnej Wojny, jak zakończenie wojny wietnamskiej czy zawarcie Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej.
W roku 1995 Rotblat i Pugwash zostali uhonorowani, po połowie, Pokojową Nagrodą Nobla za „wysiłki w ograniczeniu roli broni jądrowej w polityce międzynarodowej, a w perspektywie – wyeliminowanie tej broni”.
W Warszawie Józef Rotblat nie został, jak dotąd, należycie upamiętniony, co uważamy za wielkie niedopatrzenie. Publikujemy więc poświęconą mu tablicę umieszczoną w Santa Fe, stolicy Nowego Meksyku, stanu, w którym mieści się Los Alamos. — z: Joseph Rotblat
