Kartka z kalendarza – 6 lutego
6 lutego 1940 roku zaprezentowano Hansowi Frankowi plan zatytułowany „Warschau: Die neue Deutsche Stadt”, który do historii przeszedł jako „Plan Pabsta”. Głównym jego założeniem było zburzenie 95% przedwojennej zabudowy Warszawy, wraz z większością zabytków. Z historycznej zabudowy ostać się miało jedynie Stare Miasto, jako przykład odwiecznego niemieckiego charakteru miasta. Na gruzach wcześniejszej tkanki miejskiej, po ostatecznym zwycięstwie „tysiącletniej Rzeszy”, planowano wybudować niemieckie miasto, z nową nazistowską zabudową. Zakładano np. że na miejscu Zamku Królewskiego powstanie Hala Ludowa (Volkshalle), a kolumna Zygmunta ustąpi miejsca Kolumnie Germanii. Plan przewidywał również sprowadzenie Warszawy do roli trzeciorzędnego miasta tranzytowego, z dużym węzłem kolejowym. W Nowej Niemieckiej Warszawie miało zamieszkiwać bowiem zaledwie ok. 100 000 mieszkańców, czyli ponad 10 razy mniej, niż we wrześniu 1939 r. (prawie 1,3 mln ludzi). Granice miasta odpowiadałyby zaś mniej więcej stanowi z pierwszej połowy XVIII w. Ścisłe, nieduże centrum okalałyby willowe dzielnice niemieckich urzędników oraz osadników.
Chociaż ten zbrodniczy plan nosi imię głównego okupacyjnego architekta, czyli Friedricha Pabsta, to jednak odpowiedzialnymi od strony technicznej byli dwaj inni architekci: Hubert Gross i Otto Nürnberger. Pabstowi nie było dane ujrzeć upadku Rzeszy, gdyż zginął w Warszawie 13 grudnia 1943 r. w zamachu na niemieckiego urzędnika Emila Brauna.
Co zrealizowano z planu Pabsta? Po pierwsze, nie odbudowywano budynków zniszczonych w trakcie kampanii wrześniowej (poza strategicznymi wyjątkami, jak np. Dworzec Główny). Po drugie, po upadku powstania w getcie warszawskim zrównano z ziemią znakomitą większość dawnej żydowskiej dzielnicy. Na szczęście Niemcom zabrakło woli, materiałów, a przede wszystkim czasu na szersze wdrożenie omawianego „planu urbanistycznego”.
Ilustracja: wikimedia.org
