Kartka z kalendarza – 7 kwietnia
7 kwietnia 1943 roku w Warszawie została powołana Polska Armia Ludowa, konspiracyjna organizacja zbrojna demokratycznej lewicy.
Powstanie PAL było efektem scalenia kilku mniejszych organizacji, czy nawet pojedynczych frakcji – zatomizowanie polskiego podziemia w pierwszych latach wojny było naprawdę imponujące. Najważniejsze środowiska i ugrupowania, które weszły w jej skład, to Milicja Ludowa Robotniczej Partii Polskich Socjalistów, którą dowodził Jan Mulak, późniejszy wybitny trener lekkiej atletyki, niepodporządkowana ZWZ-AK część Komendy Obrońców Polski z Henrykiem Boruckim na czele oraz – nieco później – Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa (PLAN II) Cezarego Szemleya i Wacława Barcikowskiego.
Komendę organizacji objął Henryk Borucki „Czarny”, dowódcą okręgu warszawskiego został płk Julian Skokowski „Zaborski”, Murmańczyk, bohater I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Polityczną emanacją powstania PAL był Naczelny (później Centralny) Komitet Ludowy, odrzucający konstytucję z 1935 i zwierzchnictwo rządu londyńskiego, głoszący bezwarunkową reformę rolną, nacjonalizację przemysłu oraz demokratyzację i pluralizm polityczny w niepodległej Polsce.
PAL posiadała siły zbrojne w Warszawie i Polsce centralnej – Lubelszczyźnie, Kielecczyźnie i w Łódzkiem. Tam też koncentrowała się jej działalność: sabotaż kolejowy, zamachy na niemieckich urzędników i akcje propagandowe. W przededniu powstania warszawskiego PAL nawiązała współpracę z inną konspiracyjną organizacją, Korpusem Bezpieczeństwa. 29 lipca wydano odezwę, podpisaną przez „Czarnego”, wzywającą do otwartej walki i proklamującą przejęcie władzy przez CKL.
W Powstaniu oddziały PAL i KB walczyły ramię w ramię z oddziałami AK, częściowo w jej strukturach taktycznych, głównie w Śródmieściu, na Starówce i na Mokotowie. Tam też ukazywało się powstańcze pismo, którego egzemplarz dziś reprodukujemy, „Kurier Mokotowski”. 15 września 1944 r. PAL, KB i Armia Ludowa zawarły porozumienie, tworząc Połączone Siły Zbrojne.
23 stycznia 1945 roku PAL rozwiązano, uznając Krajową Radę Narodową i rząd PKWN. Większość żołnierzy PAL wstąpiło do (ludowego) Wojska Polskiego. Mimo to, zwierzchnicy PAL nie uniknęli prześladowań ze strony komunistów. Zarówno Borucki jak i Skokowski zostali aresztowani i spędzili wiele lat w więzieniu; zrehabilitowani zostali dopiero po 1956 roku.
