Kartka z kalendarza – 25 maja
Dziś wybierzemy mniej oczywistą rocznicę, mianowicie dziewięćdziesięciolecie urodzin Jana Józefa Lipskiego. Z uwagi na niezwykle bogaty dorobek, skupimy się w notatce na jego wcześniejszym okresie.
Jan Józef urodził się 25 maja 1926 roku w Warszawie w średniozamożnej rodzinie inteligenckiej. Rodzina Lipskich zamieszkiwała wówczas na Ochocie przy ul. Filtrowej. Do szkoły podstawowej uczęszczał przy ul. Raszyńskiej 22a, zaś w lecie 1939 r. zdał egzamin do Gimnazjum im. Stanisława Staszica. Niestety wybuch II wojny światowej zmienił jego życie przerywając normalną naukę. W okresie okupacji uczęszczał na tajne komplety organizowane w swoim gimnazjum. Jan Józef Lipski zaangażował się również w akcję małego sabotażu. Od 1942 r. był członkiem Szarych Szeregów, zaś w 1943 r. przeszedł do Batalionu Baszta przyjmując pseudonim „Grabie” od rodzinnego herbu. Warto jednocześnie dodać, iż rodzina Lipskich ukrywała w swoim domu przez pewien okres okupacji kilku Żydów.
W trakcie powstania warszawskiego walczył na Mokotowie m.in. w obrębie ulic Odyńca i Narbutta. 25 września walczył wraz ze swoim plutonem w rejonie szpitala Elżbietanek przy ul. Goszczyńskiego, gdzie na skutek wybuchu granatu został bardzo poważnie ranny w lewą rękę, co pozostawiło trwałe kalectwo. Za bohaterstwo w walce został później odznaczony Krzyżem Walecznych. Po upadku Mokotowa usiłował przedostać się kanałami do Śródmieścia. Wyszedł z kanałów z grupą powstańców przy ul. Belgijskiej, gdzie dostał się do niewoli, jednak uciekł z obozu przejściowego w Pruszkowie.
Do zburzonej stolicy Jan Józef powrócił już w 1945 r., a rok później w Liceum im. Słowackiego zdał maturę i dostał się na Wydział Polonistyki UW. Jako student współtworzył nielegalne koło samokształceniowe. To był jego pierwszy krok w kierunku działalności opozycyjnej. Później niezależną myśl kształtował w Klubie Krzywego Koła (w latach 1957-1959 był jego prezesem). Korespondował z szefem paryskiej „Kultury” Jerzym Giedroyciem – z tego powodu bezpieka objęła go stałą inwigilacją. Za odczyt w Klubie nt. Bolesława Piaseckiego i ONR Falanga został usunięty z pracy w Państwowym Instytucie Wydawniczym. Potem znalazł ją w piśmie „Gromada-Rolnik Polski”. Pomimo problemów z władzą w 1965 r. uzyskał tytuł doktora. O późniejszej działalności, dzięki której Jan Józef Lipski przeszedł do historii napiszemy zapewne w przyszłości.
ilustracja za wyborcza.pl
