Kartka z kalendarza – 1 lipca
1 lipca 1826 roku ukazał się królewski dekret o powołaniu Warszawskiej Szkoły Rabinów, szkoły średniej o profilu humanistycznym i wyraźnym nastawieniu proasymilacyjnym.
Głównym inicjatorem i organizatorem szkoły był Antoni Eisenbaum, dziennikarz, tłumacz i działacz na rzecz asymilacji (i to jego portretem z rp.pl ilustrujemy dzisiejszy wpis). On też pierwszy nią kierował i to przeciw niemu skierowana była krytyka środowisk ortodoksyjnych. Samo przedsięwzięcie realizowane było pod auspicjami Komitetu Starozakonnych, państwowej instytucji do spraw żydowskich w Królestwie Polskim, kierowanej przez… chrześcijan, Ignacego Zaleskiego, Waleriana Krasińskiego i Stefana Witwickiego. Pierwszym dyrektorem został mianowany matematyk-samouk i wynalazca Abraham Jakub Stern, uchylił się jednak od tego obowiązku i prowadzenie szkoły spadło na Eisenbauma.
Program szkoły obejmował „wykład Biblii i elementów
Talmudu wraz z odpowiednimi komentarzami, naukę moralną, wymowę duchowną, język hebrajski, polski, niemiecki, rosyjski i francuski, geografię, historię powszechną i Polski, matematykę i wiadomości z nauk przyrodzonych”. Społeczność żydowska zbojkotowała jednak szkołę – nie bez winy były władze, które na przewodniczącego Rady Szkolnej powołały… katolickiego księdza, uczonego hebraistę Alojzego Chiariniego. W pierwszym roku przyjęto zaledwie 16 uczniów, z czasem jednak było ich więcej – nawet 260 w 1846 roku.
Wbrew zamierzeniem twórców, absolwenci szkoły nie zostawali rabinami (było ich zaledwie kilku spośród ok. tysiąca absolwentów). Z pewnością jednak uformowali rdzeń żydowskiej, oświeconej inteligencji XIX wieku. Oni i ich potomkowie zostali gorącymi orędownikami asymilacji. A były wśród nich tak zasłużone postaci jak Izaak Kramsztyk, Karol Hertz, Samuel i Maurycy Orgelbrandowie, Jakub Rotwand czy Aleksander Sochaczewski. Absolwentem Szkoły Rabinów był też Michał Landy, poległy w demonstracji 8 kwietnia 1861 r., unieśmiertelniony w sztuce jako Żyd, podejmujący niesienie krzyża po padłym demonstrancie-zakonniku.
Szkoła istniała do roku 1863 (niektóre źródła wskazują na rok szkolny 61/62 jako ostatni w jej dziajach). Przez większość swojej historii mieściła się w eleganckim, otoczonym ogrodem (!) corazziańskim budynku przy Gęsiej 9.
