Kartka z kalendarza – 17 marca
17 marca 1890 roku urodził się Zygmunt Michelis, duchowny ewangelicki, powstaniec warszawski, ekumenista, animator odbudowy kościoła Św. Trójcy, faktyczny zwierzchnik polskich luteran w latach 50. XX wieku.
Urodził się na Kujawach w rodzinie wiejskiego nauczyciela. Studiował, jak większość przyszłych pastorów w owym czasie, w Dorpacie (Tartu). Po ordynacji służył, z przerwami, w parafii Św. Trójcy jako wikariusz, II proboszcz, a w końcu I proboszcz. W 1939 roku aresztowany i więziony w Sachsenhausen i Oranienburgu. Zwolniony po kilkunastu miesiącach, wraca do Warszawy, działa w konspiracji i bierze udział w Powstaniu Warszawskim.
Po wojnie inicjuje powstanie i przez lata prezesuje Radzie Ekumenicznej, zrzeszającej kościoły chrześcijańskie w Polsce. I tu dzieje się rzecz arcyciekawa: istnieją przekazy, według których, ok. roku 1950, płoccy mariawici, chcąc zapewnić ciągłość sukcesji apostolskiej w warunkach stalinowskiej izolacji międzynarodowej Polski, udzielają mu święceń biskupich. Mielibyśmy zatem do czynienia z unikalną sytuacją, w której luterański duchowny byłby jednocześnie sekretnym starokatolickim biskupem.
W 1952 roku zostaje wybrany na biskupa-adiunkta Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, mającym z założenia pomagać biskupowi Kościoła, Karolowi Kotuli. W rzeczywistości jednak, nie bez udziału służb bezpieczeństwa, to on sprawował rzeczywistą władzę. Był zwolennikiem pójścia na współpracę z komunistami, choć raczej z przyczyn pragmatycznych, niż z przekonania. Zdawał sobie sprawę, że istnienie Kościołów mniejszościowych jest w praktyce kwestią łaski lub niełaski rządzących. Nie przysparzał mu zwolenników również autokratyczny styl sprawowania urzędu, nie odpowiadający przywykłym do wewnętrznej demokracji wiernym. Był on, prócz wspomnianej postawy politycznej, przyczyną rozłamu w łonie parafii Św. Trójcy i powstania parafii Wniebowstąpienia Pańskiego.
Niewątpliwym jednak sukcesem Michelisa było doprowadzenie do odbudowy kościoła Świętej Trójcy, w szczególności po odzyskaniu świątyni przez Kościół i parafię. Niewykończony jeszcze kościół poświęcono 22. czerwca 1958 roku. Ks. Michelis zmarł w Warszawie 2 grudnia 1977 roku.
Ilustracja: ewangarda.org
