Kartka z kalendarza – 24 marca
Dziś przenosimy się do Mazur koło Baranowic, na tereny obecnej Białorusi, gdzie 102 lata temu, 21 marca 1914 roku, w przededniu Wielkiej Wojny, urodziła się Krystyna Krahelska. Do historii Warszawa przeszła głównie dzięki pomnikowi Syrenki na Powiślu oraz jako autorka piosenki podziemnej „Hej, chłopcy bagnet na broń”.
Nasza dzisiejsza bohaterka wywodziła się z ziemiańskiej rodziny. Jej ojciec, Jan Krahelski, był jeszcze przed I wojną światową był inżynierem, później w niepodległej Polsce oficerem. Krystyna spędziła swoje dzieciństwo na wsi, z którą była bardzo zżyta. Do gimnazjum uczęszczała do Brześcia nad Bugiem, gdzie w 1932 r. zdała maturę. Zaraz po tym rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie studiowała geografię, historię, a następnie etnografię. Dyplom obroniła w maju 1939 r. Z kolej w latach 1936-37 pozowała Ludwice Nitschowej, która przeniosła jej rysy twarzy na powstający pomnik warszawskiej syrenki. Sam autorka monumentu tak mówiła o tym fakcie:
Wyrzeźbiona przeze mnie twarz Syreny warszawskiej jest twarzą Krystyny zmonumentalizowaną, aby nie było tak łatwo rozpoznać Krysię, chodzącą ulicami, co by Ją może krępowało. Bo chodziła ulicami warszawskimi prosta, wysoka, jaśniejąca uśmiechem wewnętrznej młodzieńczej radości i siły, gotowa na wszystko, co uczciwe, sprawiedliwe i piękne.
W trakcie kampanii wrześniowej Krystyna Krahelska działała w ramach obrony cywilnej. Już w grudniu 1939 r. rozpoczęła pracę w konspiracji, przenosząc m.in. meldunki na Polesie. Przeszła szkolenie medyczne i pracowała w szpitalu we Włodawie oraz szkoliła przyszłe sanitariuszki. Krystyna Krahelska jest również autorką słów do jednej z najbardziej znanych piosenek pt. „Hej, chłopcy, bagnet na broń”. Napisała ją w styczniu 1943 r. dla żołnierzy „Baszty”. Stała się ona najpopularniejszą piosenką żołnierską Polski Walczącej i Powstania Warszawskiego. Sama uwielbiała śpiewać, miała fenomenalny słuch, jako studentka dała kilka koncertów w Polskim Radiu.
W chwili wybuchu Powstania brała udział w ataku na Dom Prasy przy Marszałkowskiej pod nr 3/5. W trakcie odwrotu, udzielając pomocy medycznej rannemu koledze została trzykrotnie postrzelona w klatkę piersiową. Chociaż lekarze starali się ją uratować, zmarła w trakcie operacji dnia następnego – 2 sierpnia. Jej siostra stryjeczna Halina Krahelska w rozmowie z Polskim Radiem w sierpnia 1971 r. tak wspomina tamto wydarzenie: Ona nigdy nie lubiła miasta, miasto ją męczyło. I jej ciągle było brak zieleni, w wielu jej wierszach z tego okresu ciągle przewijała się ta nuta, by uciec gdzieś, gdzie jest choć trochę drzew. Zginęła tak, jak sobie wymarzyła – komentowała siostra poetki. – Bo ona upadła nie na bruk, co byłoby dla niej straszne, ona upadła na pole działkowe, leżała wśród słoneczników, kartofli, buraków, na tej ziemi, która dla niej była wszystkim.
Ilustracja: Wikimedia Commons
